Η γέννηση ενός μύθου ή ο Μπαμπινιώτης, ο Τσίμας και ο Γελωτοποιός

Αυτή τη φορά οι MoufBusters είχαμε την τύχη να παρακολουθήσουμε λεπτό προς λεπτό τη δημιουργία ενός νέου ιντερνετικού μύθου ακριβώς από τη στιγμή της γέννησής του μέχρι και την πλήρη διάδοσή του και να είχαμε και τη μεγάλη χαρά να μιλήσουμε με το δημιουργό του!

Όλο το χρονικό στο άρθρο που ακολουθεί! 

«Πραγματικά δεν μπορώ να πιστέψω πως έστω και ένας άνθρωπος πίστεψε ότι αυτή είναι μια αληθινή συνέντευξη! Μάλλον οι άνθρωποι δε διαβάζουν ολόκληρα τα κείμενα πλέον, αλλά πηγαίνουν κατευθείαν στα σχόλια. Αλλά μπορεί να μην είναι και τόσο απλό το θέμα»

Γελωτοποιός

 Η Μούφα: 
[Κυκλοφορεί μέσω email, facebook, και μόλις 12 μέρες μετά από τη δημιουργία του έχει αναρτηθεί σε περίπου 16.000 ελληνικά blog]

Ηχηρή παρέμβαση του ακαδημαϊκού Γεωργίου Μπαμπινιώτη, ο οποίος σε συνέντευξη που έδωσε στον …”αμερόληπτο” δημοσιογράφο Παύλο Τσίμα είπε μεταξύ άλλων:

ΜΠΑΜΠΙΝΙΩΤΗΣ: Η ελληνική γλώσσα κατακρεουργείται καθημερινά. Να σας δώσω ένα παράδειγμα: Διαρκώς ακούμε για την κατάληψη της βίλα Αμαλίας ή ότι έγινε ανακατάληψη της βίλα Αμαλία. Και σας ρωτώ. Η λέξη βίλα δεν κλίνεται ; Αν δεν το γνωρίζετε η βίλα προέρχεται από το ιταλικό villa και… είναι λέξη ελληνοποιημένη, όπως η κατσαρόλα, όπως οι ολυμπιονίκες της άρσης βαρών.Και πρέπει να κλίνεται σύμφωνα με τους κανόνες της γραμματικής. Δε λέμε: Το καπάκι της κατσαρόλα. Ούτε θα πούμε: Αυθαίρετες οι βίλα των υπουργών Για να το καταλάβετε καλύτερα θα σας αναφέρω ένα άλλο παράδειγμα: Τη Μαρία Κάλλας. Η Κάλλας, όπως γνωρίζετε, ήταν Ελληνίδα. Ως Ελληνίδα η γενική του ονόματος της είναι: Της Μαρίας Κάλλας. Και όχι της Μαρία Κάλλας. Αντίστοιχα πρέπει να λέμε: Η κατάληψη της βίλας Κάλλας και όχι της βίλα Κάλλας.

ΤΣΙΜΑΣ: Μπορεί αυτό να συμβαίνει επειδή γράφεται με λατινικούς χαρακτήρες. Villa Amalias. 

ΜΠΑΜΠΙΝΙΩΤΗΣ: Κι αυτό είναι λάθος. Τι ήταν η Αμαλία ; Βασίλισσα της Αγγλίας;

ΤΣΙΜΑΣ: Βίλα Αμαλίας, λοιπόν.
ΜΠΑΜΠΙΝΙΩΤΗΣ : Ακριβώς ! Η βίλα, της βίλας, οι βίλες, των βιλών.

ΤΣΙΜΑΣ: Και τι έχετε να πείτε για το χαρακτηρισμό «μαλακισμένα» που ακούστηκε στον αέρα από γνωστό δημοσιογράφο ;
ΜΠΑΜΠΙΝΙΩΤΗΣ: Καθόλου δε με ξάφνιασε. Ουδείς φαυλότερος των πολιτικών, αν δεν υπήρχαν οι δημοσιογράφοι. Η έκφραση του κυρίου δεν ήταν μόνο απρεπής, αλλά και σημειολογικά εσφαλμένη. Θα σας εξηγήσω. Το «μαλακισμένος» είναι μετοχή του ρήματος: Μαλακίζομαι. Αυτό προέρχεται από το αρχαίο : Μαλακία, παράγωγο της λέξεως «μαλακός». Καθόλου νεολογισμός δεν είναι αυτές οι λέξεις. Σας θυμίζω το κατά Ματθαίον ευαγγέλιο: «Και περιήγεν ο Ιησούς τας πόλεις πάσας και τας κώμας, διδάσκων εν ταις συναγωγαίς αυτών και κηρύσσων το ευαγγέλιον της βασιλείας και θεραπεύων πάσαν νόσον και πάσαν μαλακία.» Αλλά η ρίζα της λέξης είναι αρχαιοελληνική. Στην Αρχαία Ελλάδα συνηθιζόταν η έκφραση: «Μαλάκας πολίτης», η οποία ήταν συνώνυμη του «ιδιώτης». Ιδιώτης ήταν ο πολίτης που δεν ασχολείτο με τα πολιτικά. Η ιδιωτεία, για τους αρχαίους ημών προγόνους, ήταν κατάπτυστη. Εξ’ ου και το λατινογενές idiot, το οποίο προέρχεται από τον ιδιώτη και σημαίνει ηλίθιος. Ο ιδιώτης περιφρονητικά αποκαλείτο μαλάκας πολίτης. Και ακόμα πιο πίσω αν κοιτάξουμε, στα ομηρικά έπη θα βρούμε την έκφραση : «Αιδώς, Αργείοι». Αυτή προέρχεται από την Ιλιάδα : «Αιδώς γαρ εν κακοίσιν ουδέν ωφελεί. Η γαρ σιωπή τω λαλούντι σύμμαχος.» Αυτό μπορεί να ερμηνευτεί ως εξής : Το να δείχνεσαι ντροπαλός ανάμεσα σε κακούς δεν ωφελεί καθόλου, γιατί η σιωπή η δική σου γίνεται τότε σύμμαχος του κακού, που φλυαρεί. Αν, με λίγα λόγια, εσύ ακούς τους φαύλους και δε μιλάς γίνεσαι σύμμαχος τους. Αρχικά η έκφραση ήταν: «Αιδώς, μαλάκες». Αλλά με τα χρόνια εκφυλίστηκε σε αυτό που όλοι γνωρίζουμε. Ας μου πει, λοιπόν, ο κύριος Καμπουράκης. Ποιοι είναι οι ιδιώτες, ποιοι είναι οι μαλάκες που σιωπούν, ποια είναι τα μαλακισμένα της εποχής μας ; Οι καταληψίες των βιλών ή οι έχοντες το ακατοίκητο τηλεθεατές του Μέγκα και των υπόλοιπων καναλιών ;

ΤΣΙΜΑΣ: Το Μέγκα είναι αμερόληπτο, κύριε Μπαμπινιώτη.
ΜΠΑΜΠΙΝΙΩΤΗΣ: Φυσικά ! Και ο κώλος της μαϊμούς είναι πράσινος.

ΤΣΙΜΑΣ: Σας βρίσκω λίγο επιθετικό.
ΜΠΑΜΠΙΝΙΩΤΗ: Κι εγώ σας βρίσκω αρκετά ηλίθιο, αλλά ας μην το κάνουμε θέμα.

ΤΣΙΜΑΣ: Ας πούμε κάτι άλλο. Τι γνώμη έχετε για τη δήλωση βουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ, ο οποίος ευθαρσώς είπε ότι είναι αναρχικός, ενώ ο Πρόεδρος του κόμματος, την ίδια μέρα, δήλωσε ότι είναι νοικοκυραίοι κι αυτοί. Αυτό δεν είναι οξύμωρο ;
ΜΠΑΜΠΙΝΙΩΤΗΣ: Καταρχάς κάνατε λάθος χρήση του επιρρήματος ευθαρσώς, το οποίο δηλώνει θάρρος, ενώ εσείς, έτσι πιστεύω, θέλατε να δείξετε το θράσος του. Όσον αφορά το οξύμωρο της δήλωσης. Όχι ! Καθόλου ! Που το βλέπετε το οξύμωρο ;

ΤΣΙΜΑΣ: Μα. Αναρχικός νοικοκυραίος ;
ΜΠΑΜΠΙΝΙΩΤΗΣ: Και λοιπόν ; Δε γνωρίζετε το βιβλίο του Πεσόα «Ο αναρχικός τραπεζίτης» ; Αυτό δεν είναι οξύμωρο ;

ΤΣΙΜΑΣ : Δεν το έχω διαβάσει, οπότε δεν μπορώ να πω.
ΜΠΑΜΠΙΝΙΩΤΗΣ : Κακώς ! Θα έπρεπε να διαβάζετε και μερικά βιβλία, εσείς οι δημοσιογράφοι, αντί μόνο να γράφετε. Θα σας εξηγήσω: Ο αναρχικός νοικοκυραίος είναι ένας άμεσα νοικοκυραίος, ο οποίος αντιμάχεται τη διαφθορά του πολιτικού συστήματος από τον πυρήνα του, την ίδια την οικογένεια.

ΤΣΙΜΑΣ: Σας βρίσκω πολύ αριστεριστή, κύριε Μπαμπινιώτη.
ΜΠΑΜΠΙΝΙΩΤΗΣ: Σταματήστε να λέτε, σας βρίσκω, γιατί αρχίζω να πιστεύω ότι μου παίρνει συνέντευξη η Μενεγάκη. Και ναι ! Είμαι αριστεριστής. Γιατί, καταρχάς, δεν είμαι διορισμένος σε κανένα υπουργείο. Αν με ξανακάνουν υπουργό παιδείας θα ανασκευάσω τις δηλώσεις μου. Και ναι, είμαι αριστεριστής, γιατί. Είμαι ακαδημαϊκός. Οι ακαδημαϊκοί κύκλοι, όπως και οι εκκλησιαστικοί, είναι κύκλοι ομόκεντροι της εξουσίας. Έτσι, αφού αντιλαμβάνομαι μια αλλαγή προς την αριστερά, προετοιμάζομαι να ακολουθήσω το ρεύμα της εποχής μου. Κανένας ακαδημαϊκός ή καταξιωμένος διανοούμενος δεν είναι, ποτέ, ριζοσπαστικός. Δείτε την κυρία Κική Δημουλά. Δέκα μέρες πριν τις εκλογές του Ιουνίου υπέγραψε δήλωση νομιμοφροσύνης, μαζί με άλλους τριάντα, εκείνο το περιβόητο : «Τολμήστε !». Τώρα, που βλέπει ότι η παλίρροια αλλάζει, μιλάει στα ξένα περιοδικά για χάος. Προετοιμάζεται κι εκείνη για την αλλαγή εξουσίας και νοοτροπίας. Αν ήταν η Χρυσή Αυγή που διεκδικούσε την εξουσία η κυρία Δημουλά θα γινόταν ένας άλλος Έζρα Πάουντ. Και διαβάστε κάνα βιβλίο για να καταλάβετε τι εννοώ.

ΤΣΙΜΑΣ: Δηλαδή πιστεύετε ότι η διανόηση συμπορεύεται με την εξουσία, ανεξαρτήτως του. χρώματος της ;
ΜΠΑΜΠΙΝΙΩΤΗΣ: Πάντα ! Η αποδεχτή διανόηση. Οι λογοτέχνες, οι λόγιοι, οι καλλιτέχνες και πανεπιστημιακοί που προβάλλονται και προοδεύουν, γιατί αλλιώς θα βρισκόντουσαν στα ρείθρα της επικαιρότητας.

ΤΣΙΜΑΣ: Υπάρχει κάποιος λογοτέχνης που πιστεύετε ότι βρίσκεται εκτός νομιμότητας ;
ΜΠΑΜΠΙΝΙΩΤΗΣ: Τώρα πια, μόνο οι μπλογοτέχνες.

ΤΣΙΜΑΣ: Ορίστε ;
ΜΠΑΜΠΙΝΙΩΤΗΣ : Οι μπλόγκερ. Γιατί αυτοί δρουν ανεξέλεγκτα.

ΤΣΙΜΑΣ: Οι μπλόγκερ. Υπάρχει κάποιος που ξεχωρίζετε από αυτούς ;
ΜΠΑΜΠΙΝΙΩΤΗΣ: Πολλοί. Ο μόνος που μου έρχεται τώρα στον νου είναι ο Γελωτοποιός, ο οποίος πρέπει να βελτιώσει το συντακτικό του και να μην παρασύρεται από την κυκλοθυμικότητα του, αλλά κατά τα άλλα είναι αξιόλογος.

ΤΣΙΜΑΣ: Γελωτοποιός, λοιπόν.
ΜΠΑΜΠΙΝΙΩΤΗΣ: Το σημειώσατε; Για να το ψάξει η δίωξη ηλεκτρονικού εγκλήματος ;

ΤΣΙΜΑΣ: Με προσβάλετε, κύριε Μπαμπινιώτη.
ΜΠΑΜΠΙΝΙΩΤΗΣ: Ελάτε, κύριε Τσίμα, ας είμαστε ειλικρινείς. Όλοι το ξέρουν ότι είστε ρουφιάνοι.

ΤΣΙΜΑΣ: Διακόπτουμε για διαφημίσεις και θα συνεχίσουμε με τις αλλαγές που πρέπει να γίνουν στο εκπαιδευτικό μας σύστημα.
ΜΠΑΜΠΙΝΙΩΤΗΣ: Ναι ! Πως θα μάθουν τα παιδιά να ανάβουν φωτιές για να ζεσταίνονται.

Η Πραγματικότητα: 
Μόλις 12 μέρες πριν, στις 14/1/2013, ένας μπλόγκερ από Θεσσαλονίκη γνωστός ως «ο Γελωτοποιός» δημοσιεύει στο ομώνυμο ιστολόγιό του τον παραπάνω υποθετικό διάλογο με τίτλο Παρέμβαση Μπαμπινιώτη για την κατάληψη της «βίλα Αμαλίας». Πρόκειται για καθαρόαιμη πολιτική σάτιρα, με το γνωστό στους αναγνώστες του, καυστικό χιούμορ του Γελωτοποιού.
Εξάλλου τέτοιου είδους υποθετικοί διάλογοι είναι πολύ συνηθισμένοι ήδη από τον Αριστοφάνη που με τις Νεφέλες βάζει δικά του λόγια στο στόμα του Σωκράτη και μάλιστα απόψεις που έρχονται σε αντίθεση με αυτά που ξέρουμε για το Σωκράτη. Αυτή η λογοτεχνική τεχνική διατηρεί ατόφια τη δύναμή της μέχρι τις μέρες μας. Ενδεικτικά και μόνο αναφέρουμε την υποθετική συζήτηση του Νίτσε με τον Μπρόιερ στο βιβλίο του Γιάλομ «Όταν έκλαψε ο Νίτσε» ή του Αϊνστάιν με τη Μαίριλυν Μονρόε στην ταινία του Νίκολας Ρεγκ «Μια νύχτα με τη Μαίριλυν» (Insignificance).
Ο μέσος αναγνώστης λοιπόν θα πρέπει να είναι αρκετά εξοικειωμένος με αυτό το λογοτεχνικό τέχνασμα.
Από την άλλη, το ίδιο το κείμενο περιέχει λέξεις που δεν θα λέγονταν ποτέ από την τηλεόραση και δηλώσεις που δεν θα εκστομίζονταν ποτέ από έναν πολιτικό του κύρους του Μπαμπινιώτη. Κι όμως το κείμενο διαδόθηκε σαν αληθινό σε σημείο που ο Γελωτοποιός αναγκάστηκε να προσθέσει εκ των υστέρων στη δική του ανάρτηση την παρατήρηση:

Προσοχή: Ο διάλογος που ακολουθεί είναι προϊόν μυθοπλασίας. Ουδέποτε έγινε και ούτε πρόκειται να γίνει. Και μου φαίνεται γελοίο που χρειάζεται να το διευκρινίσω.

Και πολύ καλά έκανε! Για να είναι καλυμμένος και να μην χρειάζεται να αποδείξει μετά ότι δεν είναι ελέφαντας! (Προσθήκη: Πράγμα που ίσως και να χρειαστεί τελικά όπως θα δείτε λίγο παρακάτω).

Οπότε τι ήταν τελικά αυτό που έκανε το κείμενο να εκληφθεί τόσο πολύ ως αυθεντικό και να διαδοθεί σε τέτοιο βαθμό και με τέτοια ταχύτητα; Για να απαντήσουμε αυτό το ερώτημα κάναμε μια μικρή έρευνα στα πλαίσια της οποίας ήρθαμε σε επαφή και με τον ίδιο το Γελωτοποιό. Η συζήτηση μαζί του ήταν άκρως απολαυστική και έδωσε και στους δυο μας (και σε μας και σε αυτόν) αρκετό υλικό για δημοσίευση και τροφή για σκέψη. Θα δοκιμάσουμε λοιπόν να απαντήσουμε το παραπάνω ερώτημα

1. Μήπως επειδή ήταν πετυχημένη η μίμηση του Μπαμπινιώτη;
Σε συζήτηση που είχαμε με παλιούς φοιτητές του «Μπάμπη» (έτσι αποκαλούν χαϊδευτικά το Μπαμπινιώτη οι φοιτητές του όπως μας πληροφορεί και το αντίστοιχο λήμμα στο slang.gr, (το μεγάλο λεξικό της ελληνικής αργκό που φτιάχτηκε από φοιτητές και αποφοίτους γλωσσολογίας) είδαμε πως όλοι συμφωνούν στο ότι ο Γελωτοποιός έχει μιμηθεί τον τρόπο έκφρασης του Μπαμπινιώτη.

Παρεμπιπτόντως, οι περισσότεροι συμφωνούν επίσης ότι ο Μπαμπινιώτης είναι ένας άνθρωπος με πολύ χιούμορ και ότι θα πρέπει να έσκασε στα γέλια διαβάζοντας ως άλλος Σωκράτης την αριστοφανική του εκδοχή!
Προσθήκη: Κατά το γράψιμο αυτών των γραμμών με λύπη μας ανακαλύψαμε ότι η προηγούμενη υπόθεση δεν ευσταθεί. Ο κ. Μπαμπινιώτης φαίνεται μάλλον να μην αντιλαμβάνεται το αριστοφανικό του πράγματος σύμφωνα με την ανακοίνωση που εξέδωσε μόλις στην προσωπική του ιστοσελίδα αφήνοντας αιχμές και για πιθανές ποινικές κυρώσεις προς τον γράφοντα. Και το ότι τον αποκαλεί «διαταραγμένο μυαλό με σύνδρομο γλωσσολόγου» δείχνει ότι ίσως δεν αντιλήφθηκε τον κατ' ουσίαν πολιτικό και όχι γλωσσολογικό προβληματισμό του κειμένου.

Ο Γ.Κ. μας είπε χαρακτηριστικά ότι διαβάζοντας το κείμενο ένιωσε σαν ήταν σε παράδοση του Μπαμπινιώτη και το έστειλε και σε έναν άλλον καθηγητή του ο οποίος μάλιστα όχι μόνο το πίστεψε αλλά το αναδημοσίευσε και στο μπλογκ του!

Όλες αυτές οι πληροφορίες αντί να μας διευκολύνουν, μας μπέρδεψαν. Από τη μια γιατί μπορεί όντως η μίμηση να είναι αρκετά πιστή αλλά ο μέσος άνθρωπος δεν έχει τόσο μεγάλη εμπειρία από το Μπαμπινιώτη για να το καταλάβει αυτό και από την άλλη γιατί ο τρόπος έκφρασης είναι απλά το περιτύλιγμα του μηνύματος, τίποτα περισσότερο.

Το περιεχόμενο όμως του μηνύματος είναι γεμάτο χοντράδες που ένας σοβαρός ακαδημαϊκός και πρώην υπουργός δεν θα τις έλεγε ποτέ. Πώς είναι δυνατόν λοιπόν να μην το δουν αυτό ούτε και οι φοιτητές γλωσσολογίας αλλά ούτε και κοτζάμ καθηγητής; Θα ήταν ποτέ δυνατόν ένας Μπαμπινιώτης να λέει εμμέσως πλην σαφώς ότι το MEGA δεν είναι αμερόληπτο και μάλιστα με την ειρωνική φράση «ο κώλος της μαϊμούς είναι πράσινος»; Θα έλεγε ποτέ ευθέως στον Τσίμα «σας βρίσκω αρκετά ηλίθιο» και «όλοι ξέρουν ότι είστε ρουφιάνοι»;

2. Μήπως οι άνθρωποι είναι απλά ευκολόπιστοι;
Αυτό δυστυχώς είναι πολύ πιθανόν, το επιβεβαιώνει και το μπλογκ μας και μόνο που υπάρχει. Αλλιώς οι MoufBusters δεν θα είχαν λόγο ύπαρξης.
Είναι όμως όντως ευκολόπιστοι; Μάλλον δεν είναι τόσο απλό. Την απάντηση τη δίνει καλύτερα ο ίδιος ο Γελωτοποιός που μετά τη συζήτησή μας άρχισε να αναρωτιέται κι αυτός το ίδιο πράγμα.
Αναδημοσιεύουμε ατόφιο τον προβληματισμό του όπως τον ανάρτησε εχτές 26/1 στο μπλογκ του:

Μούφες, πεποιθήσεις, προπαγάνδα και... ο «Μπαμπινιώτης»

Εν αρχή ην ο Λόγος και το Χάος.

Και ο Θεός είπε: Γεννηθήτω φως... (>>fast forward) Και ο Θεός έφτιαξε τον άνθρωπο. (>>fast forward) Και το φίδι είπε στην Εύα: «καθ' ην ημέραν φάγητε απ' αυτού, θέλουσιν ανοιχθή οι οφθαλμοί σας, και θέλετε είσθαι ως θεοί». (>>fast forward) Και οι Πρωτόπλαστοι εξοριστήκανε από τον Παράδεισο (Pause).

Έτσι ξεκινάει η ιστορία της ανθρωπότητας: Με μια απάτη.

Η ερώτηση στο στόμα ενός πεντάχρονου είναι: Γιατί η Εύα πίστεψε τον Εωσφόρο και έφαγε το μήλο; Και τι είχε να κερδίσει ο Εωσφόρος εξαπατώντας την Εύα;

Ας απαντήσουμε στο μικρό μας φίλο ξεκινώντας από το δεύτερο σκέλος.

Ο Εωσφόρος ήταν σαν ένα πολιτικό κόμμα. Και όπως είπε ο Βέμπερ, μόνος στόχος κάθε κόμματος είναι να κατακτήσει την εξουσία.

Μπορεί όσο την κατέχουν να κάνουν και ωραία πράγματα (σπάνιο όσο οι περιπτώσεις του Μπάροουζ και του Σιδηρόπουλου), αλλά χωρίς αυτήν παθαίνουν σύνδρομο στέρησης. Και προκειμένου να εξασφαλίσουν τη δόση τους κάνουν ό,τι μπορούν.

Τα κόμματα είναι τζάνκια της εξουσίας.

Ένα ακόμα χαρακτηριστικό των κομμάτων είναι ότι έχουν κάποιες αρχές, μια ιδεολογία, ένα δόγμα. Δεν έχει σημασία κατά πόσο είναι πιστά στις αρχές τους ή αν κάθε τόσο τις τροποποιούν. Οι αρχές υπάρχουν ή φαίνεται ότι υπάρχουν. Ακόμα και το κόμμα των αναρχικών έχει κάποιες αρχές, ένα δόγμα.

Κόμμα χωρίς δόγμα είναι σχήμα του λόγου οξύμωρο.

Για να πάρει την εξουσία –ή μέρος της- κάθε κόμμα μπορεί να χρησιμοποιήσει διάφορες μεθόδους, αλλά η πιο συνηθισμένη (για όλα τα κόμματα) είναι η προπαγάνδα.

Και προτού αρχίσετε να διαρρηγνύετε τα ιμάτια σας ας δούμε στο λεξικό τι σημαίνει η λέξη “προπαγάνδα”.

«Προπαγάνδα: (η) ουσ. [<λατιν. φρ. de propaganda fide = για τη διάδοση της πίστης] συστηματική προσπάθεια για διάδοση ιδεών, αρχών, δογμάτων.»

Η προπαγάνδα ως έννοια έχει πλέον αποκτήσει αρνητικό περιεχόμενο. Προπαγάνδα κάνουν μόνο οι «κακοί», οι «άλλοι», αυτοί που προσπαθούν να εξαπατήσουν με τα ψέματα τους. Ενώ «εμείς», οι «καλοί», προσπαθούμε να δείξουμε στους ανθρώπους την αλήθεια.

Η προπαγάνδα όμως, όπως είδαμε, δεν έχει σχέση με το περιεχόμενο των ιδεών -που διαδίδονται συστηματικά.

Κάθε κόμμα προπαγανδίζει τη δικιά του άποψη της αλήθειας, της αλήθειας που ουσιαστικά δεν υπάρχει.

Το να υποστηρίζεις ότι η δική σου πολιτική αλήθεια είναι η μόνη αλήθεια, δε διαφέρει καθόλου απ’ το να λες ότι ο δικός σου Θεός είναι ο αληθινός. Ουσιαστικά είναι ένα ψέμα –ή τουλάχιστον ανακρίβεια.

«Πάντων χρημάτων μέτρον άνθρωπος», έλεγε ο Πρωταγόρας.

«Δεν υπάρχει καλό και κακό», έλεγε ο Νίτσε, «αλλά ο άνθρωπος τα κάνει τέτοια».

Δεν υπάρχει καλή και κακή προπαγάνδα, ο άνθρωπος την πιστεύει ως τέτοια, ανάλογα αν συμφωνεί ή όχι με τις υπόλοιπες πεποιθήσεις του.

Φανταστείτε ένα κόμμα χωρίς δόγμα, χωρίς αρχές, χωρίς ιδεολογία, χωρίς τοποθέτηση. Αυτό είναι αδύνατο να συμβεί γιατί τα κόμματα απαρτίζονται από ανθρώπους και ψηφίζονται από ανθρώπους.

Και λυπάμαι αν θα σας στεναχωρήσω αλλά πρέπει να σας το πω:

Οι άνθρωποι είναι τζάνκια των πεποιθήσεων.

Ο άνθρωπος πρέπει να πιστεύει σε κάτι για να συνεχίζει να ζει, ακόμα κι αν αυτό το κάτι είναι η πίστη ότι καμία πίστη δεν έχει αξία. Ακόμα και ο μηδενισμός είναι –ισμός, είναι μια πεποίθηση.

Αυτό μας φέρνει στο πρώτο σκέλος της ερώτησης του πεντάχρονου: Γιατί η Εύα πίστεψε το φίδι; (Ξεχάστε τα σεξιστικά στερεότυπα και τις φροϋδικές ερμηνείες).

Πριν μερικές μέρες αναρτήθηκε στο μπλοκ του Γελωτοποιού ένα σατιρικό κείμενο για μια υποθετική τηλεοπτική συνέντευξη του Μπαμπινιώτη. (Παρέμβαση Μπαμπινιώτη για την κατάληψη της «βίλα Αμαλίας»).

Και ενώ είναι εξωφρενικά εξωπραγματικό (ο ακαδημαϊκός και πρώην υπουργός να λέει στον αέρα «και ο κώλος της μαϊμούς είναι πράσινος» ή «Όλοι το ξέρουν, κύριε Τσίμα, ότι είσαστε ρουφιάνοι») πολλοί το πίστεψαν ως αληθινό.

Όχι οι συνδαιτυμόνες του Συμποσίου του Γελωτοποιού (ήτοι οι φίλοι με τους οποίους αμπελοφιλοσοφούμε στο μπλοκ), γιατί εκείνοι είχαν επίγνωση του πλαισίου αναφοράς, αλλά πολλοί από εκείνους που το διάβασαν σε άλλα μπλοκ ή το έλαβαν ως email.

Γιατί συνέβη αυτό;

Την απάντηση –ή τουλάχιστον μια πιθανή απάντηση- μου την έδωσε ένας σχολιαστής: «Ήθελα να πιστέψω ότι είχε συμβεί αληθινά. Ότι κάποιος αναγνωρισμένος [sic] θα έλεγε έξω από τα δόντια όλα αυτά που θέλουμε να τους πούμε κι εμείς.»

Αυτό ακριβώς έπαθε και η Εύα: Ήθελε να πιστέψει ότι θα γινόταν θεός.

Επιπλέον: «nihil volitum quin praecognitum». Δε επιθυμούμε κάτι αν δεν το γνωρίζουμε από πριν.

Η καινούρια πεποίθηση πρέπει να συμφωνεί με τις υπόλοιπες πεποιθήσεις μας.

Αν πιστεύουμε ότι οι πολιτικοί είναι διεφθαρμένοι (δεν το σχολιάζω αυτό), τότε θα δεχτούμε άκριτα οποιαδήποτε νέα πληροφορία σχετικά με τη διαφθορά τους: Ο Βενιζέλος έχει ένα εκατομμύριο δολάρια σε off shore εταιρία των νήσων Κάιμαν. Θα το πιστεύατε;

Και θα δεχόσασταν με την ίδια ευκολία την είδηση ότι ο Μανώλης Γλέζος έχει ένα εκατομμύριο σε off shore;

Οι πρότερες πεποιθήσεις ευνοούν τη δημιουργία νέων και σχετικών.

Ο πανικός που δημιουργήθηκε από τις ραδιοφωνικές φάρσες των Ουέλς και Νοξ («Οι Αρειανοί του Όρσον Ουέλς - Η πιο «επιτυχημένη» φάρσα στην ιστορία των ΜΜΕ» και  «Εξοργισμένοι άνεργοι καταστρέφουν το κοινοβούλιο - ραδιοφωνικό τρολάρισμα εν έτει 1926») στηριζόταν στις ήδη υπάρχουσες πεποιθήσεις, όπως ότι οι Κόκκινοι θέλουν να καταστρέψουν την ειδυλλιακή ζωή των Άγγλων ή ότι υπάρχουν Αρειανοί και ότι ο υπουργός εσωτερικών (με τη φωνή του Ρούζβελτ) ποτέ δε θα έλεγε ψέματα.

 

Τεράστιο, φυσικά, ρόλο παίζει και η εγκυρότητα του μέσου, η οποία είναι μία ακόμα πεποίθηση: «Το BBC και τοCBS είναι έγκυροι σταθμοί, δεν μπορεί να μεταδίδουν μια ψευδή είδηση».

Το πόσο παραπλανητική μπορεί να είναι μια τέτοια πεποίθηση φαίνεται από το ρόλο που παίζουν τα media στη διαμόρφωση της δημόσιας γνώμης. Όπως είπε και ο «Μπαμπινιώτης», τα ΜΜΕ είναι τόσο αμερόληπτα όσο πράσινος είναι ο κώλος της μαϊμούς.

Και αυτό δεν είναι μια πεποίθηση του Γελωτοποιού, αλλά φυσιολογική απόρροια του status των ΜΜΕ.

Τηλεοπτικό σταθμό, για παράδειγμα, μπορούν να έχουν μόνο όσοι «κατέχουν». Όσοι κατέχουν πλούτο, πολιτικές γνωριμίες και διασυνδέσεις. Ο ιδιοκτήτης του σταθμού πρέπει να προστατέψει τον πλούτο του και τις γνωριμίες του.

Πως μπορεί, λοιπόν, να είναι αμερόληπτος αφού εκ των πραγμάτων βρίσκεται στην κορυφή της μεροληψίας –εκείνο το περίφημο 1%.

(Από αυτή την απλή σκέψη μπορούμε να οδηγηθούμε στον ακόλουθο αφορισμό: Ηλίθιος δεν είναι ο κάθε Τσίμας ή Πρετεντέρης. Ηλίθιος είναι όποιος περιμένει οτιδήποτε άλλο από αυτούς.)

Όμως η συνέντευξη του «Μπαμπινιώτη» δε βγήκε στην τηλεόραση ούτε δημοσιεύτηκε σε έγκριτη εφημερίδα, παρά μονάχα σε περιφερειακά μπλοκ ή στάλθηκε με προσωπικά ηλεκτρονικά μηνύματα. Γιατί έγινε πιστευτή;

Ας πούμε πρώτα ότι η σημαντικότερη διαφορά ανάμεσα στα «παλαιά μέσα» και στο διαδίκτυο είναι η δημοκρατικότητα του νέου μέσου.

Για να πάρεις μέρος στη διακίνηση ιδεών και ειδήσεων μέσω ίντερνετ το μόνο που χρειάζεσαι είναι ένας υπολογιστής.

Αυτή ακριβώς τη δημοκρατικότητα προσπαθούν να αφανίσουν τα ολοκληρωτικά καθεστώτα τύπου Κίνας με απροκάλυπτες παρεμβάσεις (για την «ασφάλεια του καθεστώτος») και τα ολοκληρωτικά καθεστώτα της δυτικής «ΤΙΝΑ» (There Is NoAlternative) με υποχθόνιες παρεμβάσεις -που συνήθως έχουν να κάνουν με την «ασφάλεια των πολιτών».

Αλλά και η δημοκρατικότητα του ίντερνετ ενέχει παγίδες.

Εξαιτίας του όγκου των πληροφοριών και της έλλειψης φιλτραρίσματος (ή λογοκρισίας) καθημερινά δεχόμαστε πολλά μεγαμπάιτ δεδομένων. Δεν προλαβαίνουμε καν να τα αφομοιώσουμε, πόσο μάλλον να τα επεξεργαστούμε και να τα διασταυρώσουμε.

Επιπλέον επειδή πιστεύουμε –όχι αδίκως όπως είδαμε- ότι ο Θεός-TV μας κρύβει πράγματα, μια εξωφρενική είδηση που έρχεται από τον Εωσφόρο-Ίντερνετ μπορεί να γίνει πιστευτή χωρίς να χρειάζεται διασταύρωση.

Κάτι ανατρεπτικό (όπως η «συνέντευξη Μπαμπινιώτη») ποτέ δε θα αναφερόταν στα κανάλια και τις εφημερίδες, έτσι δεν είναι;

Ένα τελευταίο ερώτημα είναι γιατί ο Γελωτοποιός ή κάθε «γελωτοποιός» θέλει να γίνει «Εωσφόρος».

Η αλήθεια είναι ότι ο Γελωτοποιός έγραψε το κείμενο του «αριστεριστή Μπαμπινιώτη» για την προσωπική του απόλαυση, χωρίς να περιμένει ότι θα γίνει η «τρολιά της βδομάδας».

Πριν μερικούς μήνες είχε επιχειρήσει μια «παραχάραξη της αλήθειας» όταν δημοσίευσε ένα κάλπικο κείμενο σχετικά με τα αντιδεοντολογικά ψυχολογικά πειράματα κάποιου δρ. Τζόνσον.

(«Κατασκευάζοντας μια είδηση: Τα αντιδεοντολογικά πειράματα του Τζόνσον»)

Όμως αυτό δεν έτυχε της ίδιας διασποράς και αποδοχής, για τον απλό λόγο ότι κανείς δεν ενδιαφέρεται για τα συμπεράσματα ενός υποθετικού καθηγητή ψυχολογίας, στην Αμερική, τη δεκαετία του εξήντα.

Γιατί έκανε, όμως, εκείνη την εωσφορική προσπάθεια; Ο λόγος είναι πολύ απλός: Για να παίξει.

Ο Γελωτοποιός, ως μπλόγκερ, ως συγγραφέας, ως άνθρωπος, είναι homoludens.

Και η τέχνη είναι ένα παιχνίδι -αν και μπορεί να γίνει όπλο.

---Αφορμή για αυτό το κείμενο ήταν η διαδικτυακή συζήτηση με τον Ι. του MoufBusters, ένα μπλοκ (http://moufbusters.blogspot.gr) που κυνηγάει τις μούφες του διαδικτύου.

Προσοχή, λοιπόν, στις μούφες που μας ταΐζουν και στις πεποιθήσεις που σεργιανάνε στα πατώματα των σιωπηλών θαλασσών του νου μας.

(I should have been a pair of ragged claws

scuttling across the floors of silent seas)

Ο εχθρός της αλήθειας δεν είναι το ψέμα, είναι η πεποίθηση...

Άσε που η «αλήθεια» είναι μόνο μια λέξη.

Όπως είπε και ο Βίτγκενσταϊν: «Η γλώσσα αποκτά σημασία όχι λόγω της ικανότητας της να αποκαλύπτει, να επισημαίνει ή να περιγράφει νοητικές καταστάσεις, αλλά λόγω της λειτουργίας της στην κοινωνική αλληλεπίδραση.»

Ο έχων ώτα ακούειν ακουέτω.

Αμήν.  

3. Μήπως ο Γελωτοποιός είναι απλά χαρισματικός;
Όπως θα είδατε και από το παραπάνω κείμενο, η υποθετική συζήτηση Μπαμπινιώτη-Τσίμα δεν ήταν η πρώτη φορά που ο Γελωτοποιός δημιουργούσε αστικό μύθο.
Το είχε ξανακάνει!

Ο συγγραφέας R. A. Lafferty στο διήγημά του «Ο μυστικός κροκόδειλος» (About a Secret Crocodile, 1970, Απαγορευμένος Πλανήτης, τεύχος 3)  αναρωτιέται από πού πηγάζουν οι ιδέες που διαδίδονται ανάμεσα στους ανθρώπους. Ποιος φτιάχνει τα ανέκδοτα, τις παροιμίες, τις συνομωσίες, τις μόδες; Τελικά θεωρεί ότι υπάρχουν κάποιοι ιδιαίτεροι άνθρωποι που λειτουργούν ως πηγές «μορφογενετικών πεδίων» και διαμορφώνουν το συλλογικό ασυνείδητο. Αν ο Lafferty είχε γράψει το διήγημα αυτό σήμερα θα είχε σίγουρα συμπεριλάβει και τη λέξη «μιμίδια». Στην ορολογία του διαδικτύου κείμενα σαν τη «συνέντευξη» καλούνται «μιμίδια» (memes). Όπως τα γονίδια (genes) είναι οι στοιχειώδεις δομικές μονάδες γενετικού υλικού, έτσι και τα μιμίδια (συμπεριλαμβανομένων των παροιμιών που είπαμε πιο πάνω, των τραγουδιών, των μοδών κλπ κλπ) είναι οι στοιχειώδεις μονάδες πολιτισμού. Αρχικά, πάντα προέρχονται από έναν και μόνο άνθρωπο αλλά λόγω παγκόσμιας δικτύωσης διαδίδονται σε μεγάλο εύρος. Υπάρχουν λοιπόν άνθρωποι που έχουν το χάρισμα να «γεννούν» μιμίδια; Και είναι άραγε ο Γελωτοποιός ένας από αυτούς;

Μέσα από το μπλογκ του γράφει πολύ συχνά «επιστημονικά» κείμενα, κάτι σαν σαν εκλαϊκευμένες επιστημονικές λογοτεχνίες. Πολύ μεγάλη επιτυχία, από άποψη επισκεψιμότητας και αναδημοσιεύσεων, είχαν τα ψυχολογικά κείμενα. Ένα που έγραψε τον Ιούνιο («Το τέρας μέσα μας: Το πείραμα του Μίλγκραμ») αναδημοσιεύτηκε παντού. Και όταν λέμε παντού το εννοούμε! Το αστείο και παράξενο (όσον αφορά την ψυχολογία των ανθρώπων) είναι ότι αυτό το κείμενο το αναδημοσίευσε τόσο το indymedia όσο και η επίσημη ιστοσελίδα της Χρυσής Αυγής με διαφορά μόλις λίγων ημερών!


Αυτό το τελευταίο ήταν που τον ώθησε λίγο καιρό μετά να κάνει το δικό του πείραμα πάνω στην ψυχολογία γράφοντας για το λόγο αυτόν την αποκορύφωση της μούφας, ένα κείμενο το οποίο από τον τίτλο φώναζε: «Είμαι κατασκευασμένο!!». Ήθελε να δει αν θα αναδημοσιευόταν και από ποιον.
Λεγόταν: «Κατασκευάζοντας μια είδηση – Τα αντιδεοντολογικά πειράματα του Τζόνσον».
Και με αυτό συνέβη ακριβώς το ίδιο. Το αναδημοσίευσαν σωρηδόν και άκριτα πάνω από 1.000 ελληνικά μπλογκ. Το κείμενο αυτό είναι πραγματικά κραυγαλέο. Δεν είναι τόσο ότι το λέει ξεκάθαρα ότι το πείραμα είναι κατασκευασμένο

Υλικό για αυτό το κείμενο ο Γελωτοποιός άντλησε από ένα βιβλίο που βρήκε τυχαία στη δημοτική βιβλιοθήκη: «Αλήθεια και πεποίθηση», της Jane Underfield, μετάφραση Νίκος Παπαγεωργίου, εκδόσεις Πάρεργο, 1970.

όσο ότι στην ουσία χλευάζει ανοιχτά την ευπιστία των ανθρώπων:

Οι άνθρωποι πιστεύουν ό,τι τους «πεις», αρκεί η πληροφορία να συμφωνεί με τις προϋπάρχουσες πεποιθήσεις. Και όχι μόνο το πιστεύουν, αλλά το αναπτύσσουν στο μυαλό τους, δημιουργώντας συνδέσεις και συνειρμούς εκεί που δεν υπάρχουν.

Το σίγουρο είναι ότι δικαιολογεί επάξια το όνομά του. Ο «γελωτοποιός» είναι ένα από 4 βασικά αρχέτυπα κατά τον Γιουνγκ. Είναι το πειραχτήρι, η σκανταλιάρικη πλευρά που κρύβουμε μέσα μας, ο καλικάντζαρος της μυθολογίας μας (ή το τρολ των βορείων μυθολογιών). Είναι το απαραίτητο στοιχείο τρέλας που εξισορροπεί την προσωπικότητά μας για να μη λυγίσει από το βάρος του πολιτισμού. Γιατί τελικά ο Γελωτοποιός είναι ένας από μας. Ένας 38άρης οικογενειάρχης, πατέρας, άνεργος 3 χρόνια, χωρίς καταθέσεις σε ελβετικές τράπεζες (ούτε καν σε ελληνικές), που καπνίζει πολύ, πίνει πολλούς καφέδες και αρκετό κρασί, αλλά κατάφερε να κόψει την τηλεόραση, Σκορπιός με ωροσκόπο στον Καρκίνο, που δεν πήγε ποτέ σε γήπεδα, σκυλάδικα και πορνεία, που ιδεολογικά δεν ανήκει κάπου, αλλά απεχθάνεται και καταδικάζει τη βία και τους φασίστες κάθε είδους και που γράφοντας μόνο τα βράδια κατάφερε να ολοκληρώσει πέντε μυθιστορήματα, μια νουβέλα, δύο κινηματογραφικά σενάρια, ένα θεατρικό, αρκετά διηγήματα, ένα παιδικό και ένα έμμετρο 150 σελίδων στα πρότυπα του Ερωτόκριτου και που τα βράδια αυτοανακυρήσσεται μπλογοτέχνης ενίοτε τρολάροντας σε αυτό το σχιζοφρενικό αμάλγαμα από εκλαϊκευμένη επιστήμη, σατιροποιημένη επικαιρότητα, πολιτικοποιημένη σάτιρα, φιλοσοφία της αμπέλου, σουρεαλιστικό χιούμορ και λογοτεχνία, που αποκαλεί «μπλοκ».

Οπότε τις απαντήσεις σε όλα αυτά τα ερωτήματα που ανοίξαμε αντί να κλείσουμε με αυτήν την ανάρτηση θα πρέπει να τις αναζητήσουμε μάλλον μέσα μας.

Γιατί στην τελική εμείς είμαστε αυτοί που κάναμε τις κοινοποιήσεις. Κατά χιλιάδες.

Και μια απορία-bonus:
4. Μήπως για όλα φταίει η φωτογραφία του Μπαμπινιώτη;
Κλείνοντας αυτήν την τεράστια ανάρτηση συνειδητοποιούμε ότι ενώ είχαμε την ευκαιρία να παρακολουθήσουμε το χρονικό της γέννησης ενός νέου αστικού μύθου λεπτό προς λεπτό, τελικά δεν καταφέραμε να βρούμε τους νόμους πίσω από αυτόν. Και το χειρότερο είναι ότι μια τελευταία απορία μας βασανίζει ακόμα πιο έντονα από τις άλλες. Μήπως τα πράγματα είναι πολύ πιο απλά; Μήπως η φωτογραφία της ανάρτησης είναι αυτή που έκανε όλη τη ζημιά; Μήπως τελικά το φαινόμενο είναι απλά χαοτικό, σαν την πεταλούδα στο Πεκίνο και τον τυφώνα στη Νέα Υόρκη;

Η μούφα που χρησιμοποιήσαμε στην αρχή αναδημοσιεύτηκε ατόφια από το site «αἰέν ἀριστεύειν» που είναι και αυτό με το ρεκόρ κοινοποιήσεων. Για παράδειγμα στο Facebook, σχεδόν όλες οι κοινοποιήσεις της «συνέντευξης» προέρχονται από κει και όχι από άλλα μπλογκ. Η συγκεκριμένη ανάρτηση συνοδεύεται από τη φωτογραφία που βλέπετε που απεικονίζει το Μπαμπινιώτη σε ένα τηλεοπτικό πλατό.

Η επιστήμη της Σημειωτικής μας πληροφορεί ότι αυτό είναι ένα από τα πιο βρώμικα κόλπα στη μαύρη βίβλο των ΜΜΕ και ονομάζεται «συμπαραδήλωση». Ένα συνοδευτικό πλάνο από σουπερμάρκετ σε μια είδηση για σουπερμάρκετ κάνει την είδηση πιο πιστευτή. Μια ωραία γυναίκα σε μια διαφήμιση αυτοκινήτου μας κάνει να πιστέψουμε ότι αποκτώντας το αυτοκίνητο θα έχουμε και τη γυναίκα. Και η φωτογραφία του Μπαμπινιώτη σε τηλεοπτικό πλατό δίπλα σε μια συνέντευξή του μας κάνει να πιστέψουμε ότι η συνέντευξη είναι αληθινή. Τόσο απλά.

Μήπως λοιπόν η σαφέστατα τυχαία και μη συνειδητή επιλογή αυτής της φωτογραφίας από το συντάκτη του «αἰέν ἀριστεύειν» είναι η πραγματική πηγή του μορφογενετικού πεδίου; Η πεταλούδα που προκάλεσε τον τυφώνα;

Προσθήκη: Λεπτά μόλις μετά την ανάρτηση του παρόντος το «αἰέν ἀριστεύειν» διέγραψε τη δημοσίευση επιδεικνύοντας γρήγορα αντανακλαστικά και ανοιχτό μυαλό!

Ευχαριστούμε θερμά το Γελωτοποιό για την ωραία κουβέντα